Başlıca Farklar;
- Alışkanlık, belirli aralıklarla ve devamlı yapılan, temelinde kişinin geçmişte edindiği alışkanlıkları yatan davranışlardır,
- Bağımlılık, bir maddeye veya madde olmayan bir şeye duyulan ihtiyaç ve önlenemez istektir,
- Bağımlılıkta kişi kendi iradesi dışında hareket eder, kendine hakim olamaz,
- Alışkanlıkta kişi kendi iradesini kullanarak hareket edebilir, kendine hakim olabilir, ancak bağımlılıkta bu hakimiyet çok zordur,
- Alışkanlıklardan kişi kendi iradesini kullanılarak hemen veya zamanla vazgeçebilir, bağımlılıklardan vazgeçmek ise için ise bir kendi dışında etkenlere ihtiyacı vardır, psikolog vb gibi,
- Alışkanlık seçimle alakalıdır.
- Alışkanlıkta, kişi alışkanlığını istediğinde durdurma yetisine sahiptir ve istediğinde başarılı bir şekilde durdurabilecektir.
- Alışkanlıkta psikolojik ve fiziksel bileşenler bağımlılıkta olduğu gibi yoktur.
- Alışkanlık kişinin seçimi ile kontrol altında iken, bağımlılıkta seçimlere bağlı kontrol yoktur
BAĞIMLILIĞIN TANIMI
Bağımlılık nörolojik bir hastalıktır. DSM-IV Psikiyatrik Hastalıklar Tanı kitabına göre bağımlılığın tanımı ölçütleri aşağıda ki belirtilmiştir ve bunlardan yalnızca üç tanesi “bağımlılık tanısı” verebilmek için yeterlidir.
- Kişi, aynı etkiyi sağlayabilmek için kullandığı madde dozunun giderek arttırır,
- Yoksunluk: Madde kesildiğinde ya da azaldığında ortaya çıkan ruhsal ve çoğunlukla fiziksel semptomlar yoksunluk belirtisidir. Yoksunluk belirtileri bağımlılık olduğuna işaret eder.
- Kişi, madde kullanımını denetlemek ya da bırakmak için çabalar. Bırakır/ azaltır ve yeniden aynı dozda madde kullanmaya başlar.
- Kişi, gününün ya da haftanın uzun zaman dilimlerini kullandığı maddeyi bulmak için/ kullanmak ya da bırakmak için ayırırsa,
- Kişi, madde bağımlılığı nedeniyle, sosyal, iş ve kişisel aktivitelerine ayırdığı zamanı azaltır ya da aktivitelerden tamamen uzaklaşırsa,
- Kişi, gün için her zamankinden daha yüksek dozda madde kullanmaya başladıysa,
- Kişi, psikolojik ve/veya fiziksel sorunların ortaya çıkmasına ya da artmasına rağmen madde kullanımına devam ediyorsa,
Bağımlılığın Dereceleri:
- Hafif (bağımlılık için gerekli ölçütler en düşük düzeyde olmak üzere vardır; sosyal etkinlikler, uğraşlar ve kişiler arası ilişkilerde bozulma çok düşük derecededir
- Orta (hafif ile şiddetli arasında yer alır)
- Şiddetli (tanı için gerekli ölçütler fazlasıyla sağlanmaktadır; psiko-sosyal işlevlerde önemli oranda bozulma vardır)
Bağımlılık Bir Hastalık Mıdır?
Bağımlılık uzun süre bir kişilik bozukluğu olarak görülmekle birlikte son yıllarda bir hastalık olarak değerlendirilmektedir. Bağımlılık bir davranış biçimini içeren bir hastalıktır. Çünkü bağımlılığa erişkin beyinde birçok nörokimyasal, nörofizyolojik değişimler saptanmıştır. Bağlılığa özgü kalıtımsal(genetik) özellikler bulunmuştur. Bağımlılığın kendine özel seyri ve tedavisi vardır. Tüm bu nedenlerden dolayı bağımlılığa hastalık demek doğru olacaktır.
Öte yandan bağımlı kişiler içinde bunu hastalık olarak görmek daha yararlı olacaktır. Çünkü nasıl şeker hastalığında uyulması gereken kurallar varsa, ilaç içilmesi gerekiyorsa bağımlılığın da bu tür özelliklerinin olduğunun bilinmesi tedaviye uyumu arttırmaktadır.